Zet in op je relatie met de doelgroep
De relatie of de ‘klik’ die je hebt met de leden van je doelgroep is een belangrijk element in de vormgeving van een positief klimaat en speelt een belangrijke rol in de effectiviteit van je aanbod. Bouw daarom vanaf dag één aan een goede relatie.
Zorg voor een warm en gastvrij onthaal van nieuwkomers
Een warm en gastvrij onthaal van nieuwkomers zorgt voor een goede start. Koppel daar voldoende informatie aan over het reilen en zeilen van je werking. En maak tijd om met de ganse groep en andere belangrijke medewerkers kennis te maken.
Hebben jullie een welkomstritueel? Besteden jullie tijdens groepsgesprekken aandacht aan nieuwe cliënten? Rituelen ondersteunen en geven houvast aan de groep. Geregeld inchecken en uitchecken is een goede methodiek om de verbinding met anderen te ondersteunen.
Wees nabij en bereikbaar
Waakzaam zorgen is een zorgende en verbindende vorm van aanwezig zijn. Het kenmerkt zich door je fysieke en emotionele nabijheid, beschikbaarheid en steun. . Dat betekent dus ook letterlijk uit of vanachter je bureau komen en aanwezig zijn in de groep.
Laat je doelgroep voelen dat ze gezien worden en van belang zijn. Geef tijd en aandacht. Zo zorg je mee voor een warme en meer huiselijke sfeer binnen de groep en kan je op tijd signalen van opkomende spanning en irritatie oppikken. Zo werk je preventief.
Relationeel werken uit zich in een basisattitude van respect (schaamte vermijden), gelijkwaardigheid, open dialoog, empathie en het herkennen van en inspelen op noden. Sluit aan bij hun leefwereld en toon interesse in wat hen bezig houdt. Vraag naar hun zorgen. En zorg voor wederkerigheid. Benoem ook wat voor jou belangrijk is en vertel over je eigen ervaringen. Toon jezelf dus ook als mens, niet enkels als “professional”.
Maak contact door niet enkel een spel in gang te zetten maar door mee te spelen of door samen het huishouden te doen. Ook ‘gewoon’ in de zetel zitten en samen TV kijken is belangrijker dan je denkt!
Hoe meer en directer je contact hebt met je doelgroep, hoe eerder je vroege signalen van spanning kan zien en hoe eerder je preventieve en ondersteunende interventies kan inzetten.
Wat maakt die ene begeleider dan effectiever dan de andere? Sjef De Vries ging in zijn boek ‘Wat werkt?” op zoek naar wat begeleiders effectief maakt. Hij maakte een analyse van de factoren die in de psychosociale hulpverlening van belang zijn. Hij lijst op wat begeleiders ‘effectief maakt’.
- Stel de cliënt centraal.
- Stel zijn doelen en mogelijkheden centraal.
- Investeer in de relatie, speel en draag samen verantwoordelijkheid.
- Sluit aan bij de cliënt en diens leefwereld.
- Hecht niet teveel belang aan technieken.
- Begeleid de cliënt in het perspectief van zijn context.
- Zet de ‘pathologische’ bril af.
- Ga uit en versterk de eigen kracht van mensen.
Wees je bewust van je eigen houding
Sta regelmatig stil bij hoe jij praat over de mensen met wie je werkt. In formele èn in informele contacten. Heb je voldoende aandacht voor positieve waardering? Of belicht je enkel wat moeilijk loopt en wat jou frustreert?
Hoe je praat over mensen beïnvloedt immers je kijk op hen. En dat beïnvloedt op zijn beurt de kans op conflict. Benoem daarom regelmatig en expliciet de positieve kanten en activiteiten van de mensen met wie je werkt.
Tracht negatief of vreemd gedrag ook zo veel mogelijk toe te lichten met een psychologische of psychosociale verklaring. Zo ga je de ander en diens gedrag beter begrijpen en zal je meer ondersteunend dan bestraffend optreden, ook al is het gedrag niet acceptabel.
Traumasensitief handelen begint met een reflectieve houding waarbij je bewust bent van je eigen lichaamstaal, stem en handelen. Sta open om jezelf te leren kennen. Je persoonlijkheid, je eigen opvoeding en je ervaringen beïnvloeden de manier waarop je met anderen omgaat. Daarom is het goed om zicht te hebben op je persoonlijke stijl, je eigen gehechtheid, je krachten, grenzen en kwetsbaarheden en hoe die de relatie met je doelgroep beïnvloeden.
Kan je wisselen van perspectief? Weet jij hoe je doelgroep de werking ervaart? Weet jij wat jouw handelen, dat van collega’s en dat van de organisatie teweeg brengt bij de mensen met wie je werkt?
Maak regelmatig tijd om met collega’s te reflecteren op ieders functioneren. Ga bijvoorbeeld eens na waar iedereen staat op een lijn tussen 'consequent handelen' en 'nabij zijn'? Is waar jij je plaatst ook hoe je collega’s het zien? Kunnen jullie mekaar ondersteunen in het zoeken naar een midden?
Communiceer verbindend
Ook je gezichtsexpressie: hoe vaak je glimlacht, hoe je je stem gebruikt en hoe je communiceert beïnvloeden de kwaliteit van het klimaat.
Verbindend communiceren doe je in vier stappen: waarneming, gevoel, behoefte en verzoek.
Sla je stappen over, dan bestaat de kans dat het fout loopt. Je laat je leiden door oordelen in de plaats van waarnemingen en stelt eisen in de plaats van dat je een verzoek formuleert.
Ondersteun ook je cliënten in hun communicatie naar jou toe. Bevraag wat ze zien, horen, denken en voelen. Luister en speel in op hun beleving en behoeften en vraag regelmatig: wat heb jij nu nodig?