Herken signalen van opkomende agressie
Aan verbale en non-verbale signalen kan je vaak afleiden dat er agressief gedrag op til is. Al is het niet altijd gemakkelijk om deze signalen juist te interpreteren. De ene persoon wordt heel onrustig, wordt rood en gaat sneller ademhalen. De andere lijkt erg rustig, wordt bleek en staart je aan. Hoe beter je de persoon kent, hoe beter en hoe sneller je signalen opvangt en kunt reageren.
Komt spanning, escalatie en agressief gedrag vaak voor bij de leden van je doelgroep? Observeer hen dan goed en beschrijf hun typische signalen in een signaleringsplan. Doe dit zoveel mogelijk samen met je collega’s én met de persoon zelf en/of dienst belangrijke naasten.
Mogelijke signalen zijn:
- snel afgeleid zijn
- niet of slecht luisteren
- moeizame communicatie
- zichzelf terugtrekken, afsluiten, afzonderen
- druk gedrag, agitatie, meer tics en motorische onrust
- erg in rituelen vallen of dwangmatig handelingen uitvoeren
- prikkelbaar, humeurigheid
- zich zorgen maken
- overgevoeligheid voor suggestie of kritiek
- (passief)verzet, boycot van de setting
- fronsen
- strakke blik
- verstrakking van mond of kaak of opeen geklemde tanden
- neusvleugels uitzetten en snel en oppervlakkig ademen
- van kleur veranderen in gezicht of nek (rood of bleek worden)
- een zichtbaar kloppende ader op het voorhoofd of in de nek omdat het bloed sneller door het lichaam stroomt
- in handen bijten
- vuisten ballen
- stemverheffing of -verandering
- grenzen opzoeken
- uiten van negatieve gevoelens, boosheid, frustratie
- zelfvernedering, zelfmoordgedachten
- drank- en drugsgebruik
- over-assertiviteit (opkomen voor jezelf zonder respect voor de ander)
- zelf agressief gedrag aankondigen
- (gerichte) harde taal, provocatie, (be)dreigen
- wapenbezit
- fysiek agressief gedrag naar zichzelf, anderen of (eigen)materiaal
Ook een goede kennis van de problematiek(en) waar de leden van jouw doelgroep mee te maken heeft, helpt om sneller signalen op te merken.
Weet ook dat (micro)trauma’s vaak aan de basis liggen van gedrags- en emotionele problemen. Ook veel van diagnoses als ASS, ADHD, depressie,... zijn te herleiden tot PTSS.
Gedrags- en emotionele problemen zijn vaak een uiting van pijn en/of angst. Check daarom de traumatische ervaringen alvorens je diagnoses stelt. En handel traumasensitief. Kort gezegd betekent traumasensitief handelen dat je er altijd rekening mee houdt dat de leden van je doelgroep en ook hun naasten ingrijpende ervaringen kunnen hebben, waardoor hun stresssysteem in de war kan zijn.