UITGELEZEN ‘Positief Agressief. Hoe woede benutten?'

De zienswijzen, tips en methodieken in dit boek ondersteunen je bij je eigen spanning en agressie.  En als je anderen wil helpen om er constructief mee om te gaan. De auteurs kijken anders naar agressie en geven andere mogelijkheden om ermee om te gaan:

Agressie is heel menselijk. Het zit in elk van ons. Net daarom is het ieders zorg.

Agressie is een positieve innerlijke kracht. Een energie die je in staat stelt om buitengewone dingen te doen. Het zorgt ervoor dat je overleeft, dat je je basisbehoeften bevredigt, dat je leert, dat je ontwikkelingssprongen maakt en dat je resultaten boekt. Het zorgt voor groei en verandering.

Agressie is een oplossingsstrategie. Je zet die kracht namelijk in om iets te bereiken. Minstens voor jezelf. Er zit dus steeds een positieve intentie, een wens en dus een boodschap achter.

Agressie wordt schadelijk bij geen besef van wensen en keuzes. Agressie als kracht wordt maar schadelijk als iemand geen besef heeft van die wens én van de keuzes die hij heeft om die wens te vervullen. Dan resulteert die kracht in agressief gedrag met alle schadelijke gevolgen van dien. Hoe nauwer of beperkter je blik op de situatie, op jezelf en/of op de ander hoe minder betekenisopties en keuzemogelijkheden je hebt. En hoe groter de kans dat je agressief gedrag stelt. Ook de mogelijkheden die je al dan niet krijgt vanuit de context bepalen mee je reactie.

Agressie? Achterhaal de positieve intentie, de wens. Door agressief gedrag te verklaren vanuit een gebrek aan keuzemogelijkheden, ligt de oplossing daar. Achterhaal de positieve intentie, de wens, de behoefte, de boodschap achter het gedrag. En geef mensen in gedrag, betekenisgeving en context de mogelijkheid om te kiezen. Om meerdere zienswijzen en strategieën te leren kennen en gebruiken om die wens te realiseren, om hun doelen te bereiken. En om dáár verantwoordelijkheid voor te nemen. Emancipeer de kracht die in agressie zit. Dát is de boodschap van dit boek.

Agressie? Mobiliseer de context. Iedereen speelt een rol in de oplossing. Stap af van het individueel schuldmodel, dat polariseert. Zet daarentegen in op herstel. Het herstelgerichte gedachtengoed speelt in op verbinding. Het versterken van sociale relaties of een sociaal vangnet is een belangrijk element in de oplossing en preventie van geweld.

Wat ik ook mooi vind in dit boek is dat termen als ‘dader’ en ‘slachtoffer’ vervangen worden door ‘wie agressie gebruikt’ en ‘wie agressie ondergaat’. 

Wat een bevrijding! De termen ‘dader’ en ‘slachtoffer’ zitten op rol- en identiteitsniveau. Ze klinken erg vast en of-of-gericht. Of je bent dader. Of je bent slachtoffer. Dit komt niet overeen met de realiteit. Iedereen reageert wel eens agressief en iedereen ondergaat het wel eens van een ander. Zelfs in éénzelfde interactie kunnen de posities soms snel wisselen.

De auteurs gaan bewust niet in op de schadelijke gevolgen van agressief gedrag. Ze ontkennen het niet. Voor hen levert die insteek niet veel op in de zoektocht naar oplossingen om dit gedrag, deze kracht positief om te buigen en te benutten. Touché pleit voor een zorgzame benadering van agressie.

In een tweede deel beschrijven de auteurs een aantal voorwaarden om constructief met de kracht van agressie om te kunnen gaan.

Benader agressie in zijn volle kracht. Focus niet enkel op het gedrag, luister naar de boodschap en de wens die ermee uitgesproken wordt. Ga na hoe de kracht en energie die erin zit, van nut zijn.

Behandel de ander met respect. Maak kennis met de mens achter het gedrag. Dwing geen schuld af. Luister. Het is voor iedereen makkelijker om te spreken en verantwoordelijkheid te nemen om je gedrag te veranderen als er eerst geluisterd wordt naar je eigen overtuigingen en betekenissen en als je toestemming krijgt om die te verkennen.

Zorg dat elk gesprek nuttig is en op zichzelf kan staan. Focus steeds op de gewenste toekomst (wie en hoe wil de andere zijn) en zoek naar al aanwezige hulpbronnen en (delen van) oplossingen. Bouw een samenwerkingsrelatie op die alle kansen biedt: creëer hoop, bouw aan samenwerking, promoot trots en stimuleer creativiteit.

Hanteer een oplossingsgerichte mindset

De auteurs doen het touché-model concreet uit de doeken. Dit model stelt je in staat om oplossingsgericht te werken. Het bestaat uit vijf fasen:

1. Installeer een barometer: leer agressie erkennen als deel van jezelf en erken de potentiële energie die erin zit. Met de oefeningen in het boek leer je de signalen herkennen.
2. Installeer een thermostaat: leer je gedrag controleren en bijsturen met helpende, rustgevende gedachten en handelingen of met nieuwe manieren om rust en veiligheid te installeren.
3. Verzorg de ecologie: maak ruimte voor mensen uit de sociale context en verwerk traumatische ervaringen.
4. Ontwerp een constructief toekomstplan.
5. (Re-)integratie: bekrachtig hulpbronnen en veerkracht, leer oplossingsgericht omgaan met crises en terugval. En werk mee aan oplossingen voor anderen.

Het handige aan dit model is dat er geen vast begin- en eindpunt is en dat je zelf kan selecteren wat jou nuttig lijkt. Het boek biedt verschillende praktische oefeningen om de opties in eigen gedachten (over jezelf, anderen, de situatie) en gedrag te verbreden. Ik testte ze zelf uit en sommige daarvan gebruik ik nog steeds.

Het leuke is dat er zowel oefeningen zijn om je uit te leven en het fysiek naar buiten te brengen, als oefeningen om te verstillen en naar binnen te keren. Ook zijn er oefeningen om constructief in gesprek te gaan. Zo vindt elk zijn gading en breid je je voorkeurstijl uit met oplossingsstrategieën uit een andere groep. Verder vind je tips en methodieken om het proces gaande te houden.

Het laatste deel van het boek gaat in op de essentiële kenmerken van contexten, instellingen en organisaties om het beste uit agressie te halen.