ICOBA’s kijk op omgaan met agressief gedrag

Agressief gedrag is een tragische uiting van een onvervulde behoefte of een tragische poging om de eigen behoefte te vervullen. Achterhaal zoveel mogelijk in samenspraak met de persoon die het gedrag stelde de reden, de betekenis en de behoefte. Ga daar samen mee aan de slag.

Agressie is een emotie

ICOBA ziet agressie als een emotie. Als een innerlijk kracht die je helpt op te komen voor een onvervulde behoefte. Deze emotie of kracht drijft je om te handelen naar binnen of naar buiten toe. Als deze kracht destructieve gevolgen heeft, spreken we van agressief gedrag.

Voorkomen en gepast reageren

Voor ICOBA is agressief gedrag: elk verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag dat persoonlijke of algemeen geldende waarden en normen schendt, grenzen overschrijdt en (on)bewust schade toebrengt of dreigt toe te brengen aan anderen, de omgeving of zichzelf. Deze schade kan fysiek, psychisch, sociaal of materieel zijn.

Tegelijk ziet ICOBA dit gedrag als het resultaat van een proces waarin angsten, frustraties en onvervulde behoeften een rol spelen. Het tijdig inspelen op deze situaties en signalen kan het proces stoppen en agressief gedrag voorkomen.

Afbeelding
schema betekenis boosheid

 

Wanneer agressief gedrag zich toch voordoet, is het van belang om dit zo snel mogelijk te de-escaleren en te stoppen. En om nadien zoveel mogelijk in samenspraak met de persoon die het agressieve gedrag stelt de reden, de betekenis en de behoefte te achterhalen en daarmee samen aan de slag te gaan.

Achterhaal de reden, de betekenis en de behoefte van dit gedrag en ga ermee aan de slag.

Dat betekent samen de energie in goede banen leiden en de keuzeopties vergroten om de behoeften te uiten en te vervullen. Zo kunnen we herhaling van dit gedrag en de schadelijke gevolgen ervan voorkomen en beperken.

Deze benadering geeft alle partijen meer handelingshandvaten om preventief te werken en gepast te reageren op agressief gedrag. Meer dan wanneer we dit gedrag willen beheersen of beteugelen.

ICOBA neemt bewust afstand van de term ‘agressiebeheersing’

‘Beheersen’ heeft, naast de betekenis van ‘meesterschap’ of ‘het onder de knie hebben’, vooral een bedwingende en onderdrukkende connotatie en straalt zo zelf een agressieve daad uit.

Een beheersende aanpak is bovendien niet in het belang van de ontwikkeling. De bedoeling is dat iedereen kansen krijgt om te leren. Wat voor de ene persoon als inadequaat gedrag wordt gezien, kan voor een andere persoon juist adequaat zijn.

ICOBA spreekt daarom van agressiehantering, van (preventief) omgaan of aan de slag gaan met agressief gedrag. Ook spreekt ICOBA regelmatig over ‘omgaan met emoties’, kanaliseren van emoties of emotieregulatie.

Opvang, nazorg en herstel

Omdat agressief gedrag schade toebrengt aan anderen, de omgeving, de onderlinge relaties en/of aan zichzelf stuurt ICOBA aan op opvang, nazorg en herstel na incidenten.

Zowel naar wie het gedrag onderging, de mogelijke omstaanders of getuigen als naar de persoon die het agressieve gedrag stelde. Slechts zo kan de schade beperkt worden.

Beperk schade met opvang, nazorg en herstel voor alle betrokkenen.

Hierbij merken we op dat we de termen ‘slachtoffer’ en ‘dader’ vooral gebruiken in titels. Dit om onze informatie makkelijk vindbaar te maken op het internet. Inhoudelijk gebruiken we deze termen liever niet omdat ze zich situeren op rol- en identiteitsniveau.

Dit komt niet overeen met de realiteit. Iedereen reageert wel eens agressief en iedereen ondergaat het wel eens van een ander. Zelfs in éénzelfde interactie kunnen de posities soms snel wisselen. Daarom spreken we liever over ‘wie agressief gedrag stelt’ en ‘wie agressief gedrag ondergaat of meemaakt’.

Leer uit agressie-incidenten

Agressief gedrag is betekenisvol gedrag. Het heeft vaak een aanleiding. Soms is dat een hele keten van gebeurtenissen. ICOBA gelooft erin dat je het welzijn en de veiligheid in je organisatie kan verbeteren door samen te leren uit incidenten.

Door samen incidenten te bespreken en te analyseren ontdek je patronen en oorzaken en achterhaal je knelpunten en succesfactoren. Op basis daarvan stuur je je werking bij om aantal en ernst van incidenten te verminderen.