Balans tussen gezelligheid, structuur en vrijheid
In (semi-)residentiële voorzieningen is een positief leefklimaat essentieel. Kinderen, jongeren en volwassenen die tijdelijk niet thuis kunnen wonen, hebben nood aan een veilige, voorspelbare én warme omgeving. Gezelligheid, duidelijke routines en voldoende vrijheid versterken het welbevinden én verminderen het risico op incidenten.
Zorg voor een huiselijke sfeer
Een warme, gezellige omgeving helpt cliënten zich meer thuis te voelen. Het gaat om gewone en om kleine dingen die het dagelijks leven aangenamer maken.
Jouw voorziening. Een t(e)huis?
Ontdek in dit filmpje hoe jongeren het thuisgevoel beleven in jeugdhulpvoorzieningen.
Tips voor een warme leefomgeving
- Maak het huiselijk. Richt de leefruimte in met zachte kleuren, sfeervolle verlichting, voldoende comfortabele zetels.Met zachte kussens, dekens en persoonlijke accenten. Denk ook aan planten en misschien een huisdier.
- Laat cliënten hun kamer zelf inrichten. Vermijd plastieken matrassen en vaste meubels. Zorg voor goede verduistering en laat ruimte voor eigen spullen.
- Samen leven is samen doen. Kook samen, eet gezellig aan tafel, laat mensen hun plek kiezen. Beperk het aantal regels en zorg voor een ontspannen sfeer.
- Vier het leven. Zet verjaardagen en speciale momenten in de kijker en betrek familie of andere belangrijke mensen. Hang foto's op, maak fotoboekjes,.
- Ga eropuit. Stimuleer deelname aan externe activiteiten zoals sportclubs of jeugdverenigingen. Organiseer uitstappen of een reisje.
- Kies voor ontspanning. Een gezellige chill-out room werkt vaak beter dan een prikkelarme ‘time-out room’.
- Herstel wat kapot is snel. Onderhoud de ruimtes goed en verlucht regelmatig.
- Vermijd raampjes, bellen en rode lijnen aan de bureau van de opvoeders/begeleiders
Structuur en routine geven rust
Een voorspelbare dagstructuur helpt cliënten zich veilig te voelen en vergemakkelijkt het aanleren van sociale en praktische vaardigheden. Vooral tijdens ongestructureerde activiteiten, overgangsmomenten of op plaatsen waar de verwachtingen minder duidelijk zijn zoals op de kamer of de gang ontstaan er vaker ergernis en spanningen.
Tips voor een haalbare routine
- Voorzie vaste tijdstippen voor opstaan, eten, activiteiten en rust.
- Begeleid overgangsmomenten. Kondig tijdig het einde van een activiteit aan of gebruik een vast liedje als overgang. Beperk het wachten op de volgende activiteit door zelf goed georganiseerd te zijn. Of bied iets te doen aan tijdens het wachten zoals muziekluisteren met een koptelefoon, puzzelen, bladeren in een tijdschrift, een rondje lopen in de tuin.
- Plan flexibel. Routine is belangrijk, maar moet geen keurslijf worden. Bouw rustmomenten in, pas de planning aan als het nodig is en deel de groep als het een drukke dag was. Laat bv eten in kleine groepjes of douchen op verschillende momenten.
- Stem af op je doelgroep. Houd rekening met hun draagkracht en wat haalbaar is voor je team.
Vermijd rigiditeit en controle
Structuur mag geen verstikking worden. Te veel controle of regels zorgen voor stress, verzet en zelfs agressie. Ze ondermijnen ook de relatie tussen begeleider en cliënt en tussen begeleiders onderling.
Tips om rigiditeit te vermijden
- Gebruik regels met mate. Beperk het aantal regels tot wat echt nodig is. Denk na over de meerwaarde van elke afspraak.
- Hanteer afspraken flexibel. Eén uur later eten of even een uitzondering maken hoeft geen probleem te zijn.
- Reflecteer samen. Evalueer regelmatig welke regels en afspraken nog zinvol zijn. Betrek team én cliënten in dit gesprek.
- Let op machtsverhoudingen. Zorg dat cliënten zich gehoord en eerlijk behandeld voelen.