Omgaan met instrumentele agressie of geweld
De persoon met agressief gedrag wil controle, wil ‘de baas’ zijn, zijn zin krijgen of zijn mening opleggen. Bij instrumentele agressie roep je de persoon tot de orde en begrens je zijn gedrag. Doe dit rustig, kordaat en toon geen emoties.
Wat je moet weten over instrumentele agressie
Typisch voor instrumentele agressie is dat de persoon die dit gedrag stelt uitzoekt voor welke emotie jij gevoelig bent. Tegelijk heeft hij zichzelf in de hand en controleert hij zijn gevoelens. Hij beheerst zijn gedrag, zoekt naar de juiste hoeveelheid agressie om de benodigde spanning, angst, onzekerheid bij jou op te wekken.
Weet dat het steeds om een machtsspel gaat. Laat je nooit verleiden om inhoudelijk in te gaan op beledigingen, in discussie te gaan met diegene die agressie gebruikt of om zelf agressief te worden. Hij die agressief gedrag vertoont, daagt je bewust uit zodat je onzeker wordt en fouten maakt. Negeer zijn provocaties. Zo geef je hem geen extra redenen om de druk op te voeren en zich nog agressiever op te stellen.
Omgaan met insrumentele agressie in 5 stappen
De ander moet weten welk gedrag jou stoort en dat dit de grens van het toelaatbare overschrijdt.
Begin steeds met ‘ik’ zodat het duidelijk is dat het om jouw visie, verlangens en grenzen gaat. Zo vraag je de ander om jou te helpen. Met jij-boodschappen loop je kans dat de ander zich beschuldigd, of op zijn fouten gewezen voelt. Zo geef je hem munitie om de discussie, de spanning of de agressie op te voeren.
“Zo voel ik me bang, kan ik me niet concentreren en kan ik je niet goed helpen.”
Deze stap is optioneel. Waarom? Door de kracht en overmacht van de ander openlijk te erkennen, stel je je niet per se zwak of onderdanig op. Je toont er je eigen kwetsbaarheid op een ‘sterke’ manier mee. Juist die menselijkheid kan de-escalerend werken.
Anderzijds, als de ander je werkelijk bang wil maken, geef je hem hierdoor extra motivatie om zijn gedrag voort te zetten. Als je twijfelt over de soort agressie kan je deze stap inzetten als test.
Geef de consequentie aan als hij je verzoek opvolgt of negeert. Stel hem of haar voor de keuze. Zo zorg je voor een uitweg en minder gezichtsverlies. Soms zal hij al scheldend weglopen. Laat hem gewoon gaan. Hij heeft er dan zelf voor gekozen het gesprek te beëindigen.
Gebruik de systematisch de uitdrukking ‘ofwel …ofwel …’. Gebruik zeker geen ‘als... dan ...', want dat klinkt als een vermanend vingertje en gooit olie op het vuur.
Of je … (vul in met gewenst/positief gedrag) en ik … (vul in met de positieve consequentie)
Of je ….(vul in met het ongewenst gedrag) en ik … ( Vul in met de negatieve consequentie).
Wat kies je?’
Bijvoorbeeld:
“Ik hoor dat je me bedreigt. Ik vind dat verontrustend. Of je trekt je je uitspraak in en praat op een normale manier met me, en ik help je verder. Of je blijft me bedreigen en ik stop het gesprek. Wat kies je?”
“Ik hoor dat je me lief, schattig en sexy noemt. Ik vind dit ongepast. Of je stopt hiermee en ik help je verder. Of je blijft me zo behandelen en ik stop ons gesprek. Wat kies je?”
Laat vervolgens een stilte. Laat de ander reageren. Laat je niet verleiden tot verder argumenteren want dan geef je munitie.
Uit de reactie zal automatisch blijken welke keuze hij of zij maakt. Benoem dat en ga daar mee verder.
Hou er ook rekening mee dat mensen tijd nodig hebben om te kalmeren. Meestal gaan ze over naar kritiek op regels of ze beginnen te zeuren. Gebruik dan ombuigtechnieken zoals bij frustratieagressie.
Voer de negatieve consequentie uit als de vorige stappen geen effect hebben.
Kies vanaf hier voor je eigen welzijn en veiligheid.
Verbreek het contact
Beëindig het gesprek
Ga weg
Verwittig je collega’s
Vraag hulp